Ik ook, meneer Schoof. Ik ook.

Twee agenten pakken haar ruw vast. Ze heeft een Palestijnse vlag omhoog gehouden, direct na de twee minuten stilte. Ze roept ‘Free Palestine’. Omstanders schudden afkeurend hun hoofd. Terwijl ze wordt afgevoerd, klinkt het Wilhelmus over de Dam. Het is 4 mei 2025, precies tachtig jaar na de bevrijding. Later die avond worden nog drie mensen gearresteerd voor het verstoren van de herdenking. Maar stonden de werkelijke verstoorders wel in het publiek?

Premier Schoof vertelt in zijn speech over zijn opa Wim Pommerel, die werd gefusilleerd voor het aanleggen van illegale telefoonverbindingen. En over andere ‘Moedige mensen, die besloten dat het zo niet langer kon, en die dicht bij zichzelf durfden te blijven. Bij het kleine. Bij wat zij konden doen. (…) In alle haat, vernietiging en ontmenselijking, bleven zij de ander zien. Een mens zoals zijzelf.’

Dit lijkt mij een vrij accurate beschrijving van de tientallen mensen in het publiek die besloten om Schoof en Kamervoorzitter Martin Bosma de rug toe te keren tijdens hun speeches. Om zich uit te spreken tegen de oorlogsmisdaden die op dit moment, met steun van de sprekers op het podium, gepleegd worden. Om ‘het kleine’ te doen. Ondertussen snoert een van de agenten de vrouw de mond met zijn hand nadat ze opnieuw ‘Free Palestine’ riep. Ze is dan allang buiten gehoorafstand van de Dam.

Ik heb dit zelf allemaal later pas gelezen en gezien. Ik heb dit jaar namelijk voor het eerst niet naar de herdenking op de Dam gekeken. Ik was bij de inclusieve herdenking in Den Haag. Zonder dranghekken, zonder wapenvertoon en zonder hoogwaardigheidsbekleders die extreemrechts gedachtegoed uitdragen. En mét ruimte voor alle slachtoffers van oorlog en geweld - toen én nu. Het werd een indrukwekkende bijeenkomst die duidelijk in een behoefte voorzag; zeker 3500 mensen waren erbij en vele anderen keken mee via de livestream.

Het viel me op dat ik niets miste van de traditionele herdenking: niet het Wilhelmus, de hoogwaardigheidsbekleders, het militair vertoon, de kransen. We stonden op het gras, onder de bomen, hadden bloemen en foto’s bij ons. En dat was genoeg.

De VVD schrikte er niet voor terug om in aanloop naar 4 mei deze herdenking af te schilderen als iets onbehoorlijks. Haagse VVD-fractievoorzitter Lotte van Basten Batenburg noemde het een ‘smerige actie’ en eiste dat de burgemeester ‘alles op alles zou zetten om dit te voorkomen.’ Minister Van Weel vond dat de organisatoren zich moesten afvragen of ze bijdroegen aan verbinding of verdere polarisatie. Grote woorden van een partij die zelf al een jaar een kabinet overeind houdt dat niet anders doet dan polariseren en discrimineren.

Op 5 mei spreekt minister Brekelmans tijdens het Vrijheidsdefilé in Wageningen. Hij waarschuwt voor ‘het monster van oorlog dat ‘altijd weer opstaat’. Een verwijzing naar de oorlog in Oekraïne. En terwijl hij spreekt over ‘grootschalige agressie (…) het geweld, het leed, de verwoesting’ stappen er demonstranten naar voren die aandacht vragen voor de meer dan grootschalige agressie tegen Palestijnen die gesteund wordt door onze regering. Officier Marco Kroon, die op het het podium zit, springt op en werkt de vreedzame demonstrant hardhandig tegen de grond. Hoewel hij niet bepaald onomstreden is, noemt het AD hem een oorlogsheld en wordt hij alom geprezen voor zijn gewelddadig ‘ingrijpen’.

Brekelmans gaat ondertussen onverstoorbaar door met zijn speech: ‘Nu waren wij het, die in actie moesten komen. Met daarbij de fundamentele vraag: Kijken we weg? Of staan we op?’ De ironie lijkt niemand op te vallen.

Er zijn de hele dag demonstraties: borden, rode kaarten die ‘de rode lijn’ symboliseren, er wordt een rookbom gegooid op het podium waar Schoof het bevrijdingsvuur aansteekt, er klinkt boe-geroep.

De reacties hierop zijn inmiddels voorspelbaar: Volgens burgemeester Vermeulen van Wageningen gaan de protesten ‘alle perken te buiten’. VVD-leider Yesilgöz twittert over de demonstranten: ‘Echt. Schaam je. Je kwetst moedwillig mensen die willen vieren hoe tachtig jaar geleden voor onze vrijheid gevochten is.’

Zelf breng ik die dag voornamelijk thuis door. Waar ik de muziek van het bevrijdingsfestival op het Malieveld kan horen, maar de feestelijke stemming niet voel.

‘Ik had gehoopt dat we beide dagen met wat meer waardigheid de bevrijding zouden vieren,’ verzucht premier Schoof na afloop.

Ik ook, meneer Schoof. Ik ook.